Factsheet Risico’s van klimaatverandering voor de drinkwatervoorziening door lage rivierafvoeren

Klimaatverandering veroorzaakt verschillende risico’s voor de drinkwatervoorziening, zoals droogte en overstromingen. In deze factsheet richten we ons alleen op de risico’s die gerelateerd zijn aan lage rivierafvoeren, met een nadruk op de winningen uit de grote rivieren voor infiltra e in de duinen en winningen uit het IJsselmeer. In Nederland wordt drinkwater gemaakt van oppervlaktewater en grondwater. Het oppervlaktewater wordt gewonnen via oppervlaktewaterwinningen, oevergrondwaterwinningen en infiltra ewinningen uit de Rijn (inclusief zijtakken), het Haringvliet, het IJsselmeer, de Maas en de Drentsche Aa. In totaal wordt ongeveer 40% van al het drinkwater in Nederland gemaakt van oppervlaktewater, met name uit de grote rivieren. In Nederland en België is de Maas voor 7 miljoen mensen de bron van het drinkwater (Bannink et al. 2019) en de Rijn voor ongeveer 5 miljoen (h ps://www.onswater.nl/actueel/nieuws/2020/02/13/waterkwaliteit-rijn). Daarnaast wordt water ingenomen vanuit de Drentsche Aa.
Door klimaatverandering zal droogte in Nederland vaker voorkomen en extremer zijn (Philip et al. 2020, KNMI 2021, KNMI 2023). Dit leidt met name in de zomer tot lage rivierafvoeren (o.a. Stahl et al. 2022). Dit is ook al zichtbaar in de huidige situa e. De afgelopen jaren zijn er verschillende periodes geweest met lage rivierafvoeren (met name in 2018, 2019, 2020, 2022). De waterkwaliteit verslechtert door minder verdunning van lozingen en een toename van de watertemperatuur (Zwolsman en van Bokhoven 2007, van Vliet en Zwolsman 2008, Wolff en Van Vliet 2021). Daarnaast neemt de verzil ng in de rivieren bij lage afvoeren toe (Stroomberg et al. 2019, Wolff en Van Vliet 2021). Verzil ng neemt toe door minder verdunning en door het optrekken van zeewater in de Rijn-Maas monding door lage rivierafvoeren en hoge waterstanden bij Hoek van Holland (van den Brink et al. 2019). Lage rivierafvoeren hebben effect op de drinkwatervoorziening (Stroomberg et al. 2019), en de combina e van lage afvoeren met een slechte waterkwaliteit kan aanleiding zijn voor een jdelijke staking van de inname (Zwolsman 2008).