Rol van droogte en vernatting bij mobiliteit metalen in het landelijk gebied

Zware metalen kunnen een probleem zijn voor het halen van de waterkwaliteitsdoelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) in het oppervlaktewater. De bronnen van zware metalen in het landelijk gebied zijn divers. Zo zitten er meta- len in dierlijke mest waardoor deze bij bemesting aan de bodem worden toegevoegd. Dit zijn vooral Zn en Cu, maar ook andere metalen die in de landbouwpraktijk vooral als voedseladditief worden gebruikt. Ook is de vraag relevant hoe de metaalbelasting van landbouwgronden onder de huidige en toekomstige landbouwpraktijk zich verhoudt tot de historische belasting veroorzaakt door jarenlange overbemesting.
In de offerte-aanvraag van de provincie Overijssel is beschreven dat Waterschap Rijn en IJssel aandacht vraagt voor de mogelijkheid dat zware metalen meer mobiel worden door bemesting (bodem-chemisch proces), en dat door droogte metalen eerder mobiel worden (aeroob versus anaerobe omstandigheden). Dit zou betekenen dat vernat- ting bij kan dragen aan het vasthouden of vastleggen van metalen in bodems, en daardoor de uitspoeling naar het grond- en oppervlaktewater mogelijk zou kunnen verminderen. Het omgekeerde is echter ook mogelijk: vernatting kan de uitspoeling van metalen vanuit de bovengrond naar het oppervlaktewater juist vergroten, doordat de grond- waterstanden zich meer of langer in het ondiepe en met zware metalen opgeladen deel van het bodemprofiel be- vinden. Hierdoor kunnen metalen sneller in oplossing gaan en mobiel worden. Ook kunnen zware metalen die van nature in de ondergrond aanwezig zijn door verzuring of oxidatie van de bodem als gevolg van mestgebruik gemo- biliseerd worden. Deze processen kunnen leiden tot een verandering in de concentraties van zware metalen in het oppervlaktewater en zijn daarmee van invloed op het KRW-doelbereik voor de groep ‘specifiek verontreinigende stoffen’.
Dit rapport heeft tot doel om op basis van literatuur de volgende vragen te beantwoorden: – In welke mate is (bemesting vanuit) de landbouw verantwoordelijk voor een toename van de verspreiding van metalen? Deze deelvraag richt zich op de directe en indirecte bronnen van metalen (mobilisatie als gevolg van pyrietoxidatie en verzuring) in bodems gerelateerd aan bemesting. – Wat is de invloed van waterhuishoudkundige veranderingen (vernatting, droogte) op de verspreiding? Primair gaat het dan om de effecten van veranderingen in de grondwaterstand op de uitspoeling van meta- len uit bodems naar het oppervlaktewater.