Biomonitoring van atmosferische stikstofdepositie met mossen

Aanleiding voor dit onderzoek vormde de COVID-19 crisis en de bijhorende lockdowns met een sterk effect op menselijke activiteiten en naar verwachting ook op de atmosferische uitstoot van stikstof en dan vooral die van NOy emissies door verkeer en industrie. Deze unieke situatie bood de kans om de korte termijneffecten van een plotselinge vermindering van stikstofdepositie te traceren op accumulatie van stikstof in ecosystemen. Een tweede belangrijke aanleiding is dat het lastig en kostbaar is om de stikstofdepositie direct te meten en dat het modelleren ervan veel onzekerheden heeft. KWR heeft daarom in opdracht van het onderzoeksprogramma van de duinwaterbedrijven (DPWE), Dunea, Waternet, PWN, Brabant Water en provincies Noord- en Zuid-Holland en Noord-Brabant onderzoek gedaan naar de effecten van de COVID-19 lockdowns op stikstofdepositie en de geschiktheid van slaapmossen als bio-indicator voor de fijnschalige monitoring van stikstofdepositie in Nederlandse natuurgebieden.
De mossen zijn verzameld op 34 locaties in de kustduinen van Zeeland tot aan de Wadden, in een heidegebied en bosgebied in het binnenland en in buitenlandse kustduinen als referentie voor een lage tot matig hoge depositie. De bemonstering en analyse van het stikstofgehalte in mosbiomassa heeft plaatsgevonden volgens het protocol van het Europese ICP Vegetation programma, waarin om de 5 jaar de gehalten aan stikstof, zware metalen en andere probleemstoffen in mossen worden gemonitord om de grootschalige verspreiding te bepalen en het patroon van depositie van deze stoffen in ruimte en tijd in beeld te brengen. Metingen van stikstofgehalten in de mosbiomassa zijn vergeleken met de gemodelleerde stikstofdepositie en op dezelfde locatie gemeten ammoniakconcentraties in de lucht. Voor 23 locaties is een vergelijking gemaakt tussen 2020 en 2021 om de effecten van de COVID-19 lockdowns op de stikstofdepositie te bepalen.