Pilotinterventie inleveren ongebruikte medicijnen (KIKW 2021-55)

Het project gedragswetenschappen, onderdeel van de Kennisimpuls Waterkwaliteit (KIWK), heeft tot doel de watersector te laten zien hoe de inzet van gedragswetenschappen kan bijdragen aan het verbeteren van waterkwaliteit. Binnen dit project zijn in 2020 en 2021 drie experimenten uitgevoerd. Het doel was om de watersector te laten zien hoe interventies kunnen worden opgezet. Daarnaast is de bruikbaarheid van gedragstechnieken getoetst bij het verbeteren van de waterk- waliteit, zodat deze later ook door de sector kunnen worden toegepast. De interventies waren gericht op landbouwemis- sies, de textielketen en ongebruikte restanten medicijnen.
De waterkwaliteit in Nederland is de afgelopen decennia verbeterd. Er blijven een aantal hardnekkige knelpunten zoals eutrofiering, medicijnresten en een groot aantal andere toxische stoffen. En zijn er relatief nieuwe probleemstoffen zoals PFAS en microplastics opgekomen. De probleemstoffen komen via verschillende routes in het oppervlaktewater of grondwater terecht: via zwerfafval, via atmosferische depositie, via het effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties, via afstromend hemelwater, of via het gebruik van stoffen en materialen in de openbare ruimte. Voor deze problemen is een technische oplossing, zoals verdergaand zuiveren van rioolwater en drinkwater, niet altijd volledige en duurzaam. Extra zuiveringsstappen op de RWZI zijn kostbaar, het energieverbruik is hoog en het gebruik aan grondstoffen is vaak groot. De “opkomende stoffen” zijn niet alleen een zorg voor de waterkwaliteit, en daarmee natuur en gezondheid, maar ook een belemmering voor hergebruik van herwinbare grondstoffen uit afvalwater doordat deze vervuild en verdund raken. Voorkomen dat afval in water terechtkomt draagt dus ook bij aan een circulaire economie. Daarvoor moeten er bij de bron veranderingen plaatsvinden, vaak ook in gedrag. Met deze interventiestudies laten we zien hoe zo’n gedragsaanpak tot stand kan komen.
Met dit rapport geven we de partijen die een directe verantwoordelijkheid hebben voor de waterkwaliteit, inzichten en handvatten om zelf aan de gang te gaan met het inzetten van gedragskennis voor het verbeteren van waterkwaliteit. Voor meer aanknopingspunten voor interventies kan gebruik gemaakt worden van de ketenanalyse medicijnketen die in het kader van het KIWK-project gedragswetenschappen is gepubliceerd op de KIWK-website. De laatste jaren is er al veel in gang gezet en onze verwachting is dat voorbeelden uit deze studie en dit KIWK project hieraan een extra impuls geven.