Meervoudige waardecreatie voor de watersector

Onze maatschappij staat voor een aantal belangrijke transities. Onze huidige manier van produceren, consumeren, bouwen, bewegen en wonen zijn niet toekomstbestendig (Van den Berg 2016, Dellink, Chateau et al. 2017, Banks 2018). We moeten overschakelen van fossiele naar duurzame energie, we moeten onze fysieke omgeving bestendig maken tegen klimaatverandering en we moeten van een lineaire naar een circulaire economie. Onderdeel van deze transitie is een nieuwe kijk op wat waarde is en hoe deze ‘gecreëerd’ en “geproduceerd” kunnen worden. In het huidige economische systeem ligt de focus vaak op financiële kosten en baten en die worden bovendien heel onvolledig berekend (Hijdra, 2017). Kolenstroom is bijvoorbeeld zo goedkoop, omdat de negatieve effecten van CO2- uitstoot en luchtvervuiling niet in de prijs zijn meegenomen. Traditionele businessmodellen werken vaak niet ten gunste van de creatie van meervoudige waarden (Jonker, 2012).
Het denken buiten de traditionele business case begint terrein te winnen. Er ontstaan steeds meer nieuwe manieren van organiseren, waarin duurzaamheid vaker centraal komt te staan. Onder de noemer “meervoudige waardecreatie” (MVWC) wordt geëxperimenteerd met nieuwe manieren om nutsvoorzieningen te organiseren en verschillende maatschappelijke doelen aan elkaar te koppelen. Bij deze projecten wordt niet alleen gekeken naar de financiële business case, maar ook naar maatschappelijk en ecologische waarden die soms niet zo makkelijk in geld zijn uit te drukken (niet-tastbare waarden). Dat leidt vaak tot koppelingen tussen sectoren en organisaties die voorheen los van elkaar opereerden, zoals woningcorporaties, waterschappen, drinkwaterbedrijven en netbeheerders. MVWC is niet alleen zinvol en belangrijk, maar met de komst van de Omgevingswet wordt het ook steeds meer de norm. Zo kan MVWC bijvoorbeeld waterschappen tot andere oplossingen bewegen door waterberging ook met recreatie te combineren. Kortom bij MVWC gaat het om het toevoegen van maatschappelijke waarde, dus ook waarden waar niet of nog niet over gerapporteerd wordt in de jaarverslagen van drinkwaterbedrijven.
In dit onderzoek wordt antwoord gegeven op de vraag hoe MVWC in de watersector gerealiseerd kan worden. Dit onderzoek vindt plaats in het kader collectieve onderzoeksprogramma Water in de Circulaire Economie (WiCE) ‘waarde in de keten’ waarin governance-vraagstukken onderzocht worden voor de circulaire waterketen. Tevens vormt dit onderzoek onderdeel van het Kennisactieprogramma Water (www.kennisactiewater.nl), waarin kennis en actie rondom decentrale en circulaire (water)initiatieven onderzocht en ondersteund worden.