Wat is de watertransitie? – Een cartografie van een prikkelende ambitie

De watersector staat voor grote uitdagingen door klimaatverandering en beleidskeuzes die de zoetwatervoorraad onder druk zetten. Europa kampt steeds vaker met extreme droogte en neerslag, wat impact heeft op natuur, landbouw, drinkwatervoorziening en economie. Naast kwantiteit vormt ook de kwaliteit van water een groeiend probleem, mede door vervuiling en zorgwekkende stoffen. Dit leidt tot maatschappelijke discussies over rechtvaardigheid en duurzaamheid in de watervoorziening.
Met het oog op deze uitdagingen zet de sector in op een ‘watertransitie’, een brede transformatie naar een duurzamer watersysteem. Dit omvat technologische, organisatorische en beleidsmatige veranderingen, maar blijft een complex en politiek geladen proces. Er bestaan verschillende narratieven over wat deze transitie precies inhoudt en hoe deze transitie vorm moet krijgen. Dit rapport onderzoekt de betekenisgeving rondom de ‘watertransitie’ in de Nederlandse watersector. Op basis van vakbladartikelen identificeren we hoe actoren het concept invullen en welke strategische allianties mogelijk zijn.
Hierbij identificeren we drie narratieven: (1) technologische optimalisatie, (2) collaboratieve duurzame ontwikkeling, en (3) bottom-up betekenisvolle stappen. De laatste twee vormen samen het dominante perspectief, waarbij regionale actoren de bottom-up benadering ondersteunen en grotere organisaties pleiten voor collaboratieve duurzame ontwikkeling. Het narratief technologische optimalisatie, vooral gedragen door industriële actoren, staat hier haaks op en richt zich op efficiëntere waterbeheeroplossingen zonder fundamentele transformatie.
Deze analyse biedt drinkwaterbedrijven en beleidsmakers inzicht in de onderliggende structuren en helpt hen het speelveld te navigeren. De analyse draagt bij aan wetenschappelijk begrip van duurzaamheidstransities en stimuleert een helder maatschappelijk debat.