Trendalert Lobbycratie

Lobby is van alle tijden. Ook het concept ‘lobbycratie’ is niet nieuw. Maar er zijn wel recente signalen dat de lobby nieuwe vormen aanneemt en meer invloed krijgt, in Nederland en in Europa, en dat de regelgeving achterloopt op de tactieken van lobbyisten. In een lobbycratie is de democratie uitgehold en hebben niet de kiezers maar de invloedrijkste lobbygroepen de politieke macht. Is het in Nederland al zo ver? Het Nederlandse poldermodel werd aan het einde van de vorige eeuw internationaal bejubeld als “A Dutch Miracle”, maar inmiddels zijn de maatschappij en de economie sterk veranderd. Tegenwoordig zijn multinationale ondernemingen goed voor 30% van het BBP. De huidige instituties krijgen moeilijk grip op de manier waarop deze organisaties hun belangen behartigen. Denk aan draaideurpolitiek en tactieken gericht op het afleiden of uitstel van beleid. In de onderhandelingen over Nederlands en Europees beleid is de invloed van multinationals groot. Bijvoorbeeld, bij het opstellen van het klimaatakkoord in 2018 was het een groot gevecht om plekken te bemachtigen aan klimaattafels. Via deze vorm van polderen kregen lobbygroepen zoals Nederlands’ grootste ondernemersorganisatie, VNO-NCW, expliciet veel invloed, maar ook via minder transparante routes. Op thema’s zoals dividendbelasting, voedseletiketten, de gokwet, en het rookakkoord leidde lobby recent tot ophef. Waarom? Deze trendalert gaat in op een aantal voorbeelden en sluit af met een vertaalslag naar de relevantie voor de watersector. Bijvoorbeeld, als het gaat om de waterschapsverkiezingen van 2023 zijn er nu discussies gaande over de geborgde zetels binnen het waterschapsbestuur. Is watergovernance voldoende democratisch of is hier sprake van geïnstitutionaliseerde lobby?