Water vasthouden. BTO Beleidsonderbouwend onderzoek

De waterhuishouding in Nederland is er al meer dan een eeuw met name op ingericht om te ontwateren en water zo snel mogelijk af te voeren en zo wateroverlast en schade aan gebruiksfuncties zoals bebouwing en landbouw te voorkomen. De normen voor ont- en afwatering voor de landbouw zijn gebaseerd op de situatie en de weersomstandigheden van net na de Tweede Wereldoorlog. Sinds die tijd is het klimaat echter veranderd en is de bevolking van Nederland sterk gegroeid. Dit heeft zijn weerslag gehad op het landgebruik, en op de aanspraak die wordt gedaan op grondwatervoorraden voor drink- en industriewater (Van den Eertwegh et al., 2021a). Mede door de vergaande ontwatering en toename van het grondwatergebruik trad steeds vaker droogteschade op bij landbouwgewassen en uitputting van grondwater. Agrariërs anticipeerde hierop door te investeren in beregeningsinstallaties en onttrekking uit grond- en oppervlaktewater. Omdat het waterbeheer niet of nauwelijks op deze nieuwe situatie werd aangepast, nam de druk op grondwatersystemen verder toe. De jaren 2018-2020 hebben duidelijk gemaakt dat droogte en te lage grondwaterstanden niet alleen forse schade veroorzaakt aan natuur, maar ook aan de landbouwproductie, bebouwing en infrastructuur (Witte et al., 2019). De schade door de droogte van 2018 wordt bijvoorbeeld geschat op ca. 1.5 miljard euro (Ecorys, 2019). De verwachting is dat droge periodes als gevolg van klimaatverandering vaker zullen voorkomen. De draagkracht van het grondwatersysteem voor drinkwaterproductie komt hiermee steeds verder onder druk te staan terwijl de vraag naar drinkwater juist stijgt (Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 2021).
Waterschappen en drinkwaterbedrijven zetten in op herstel van de draagkracht van het watersysteem. Daarom hebben ze opgeroepen tot een watertransitie. Ze pleiten voor een gezamenlijk toekomstperspectief voor een klimaatrobuust watersysteem. Hiervoor is een gezamenlijke samenwerkingsagenda 2050 opgesteld genaamd Water verbindt (UVW & Vewin, 2021). Een belangrijk onderdeel van deze agenda is het beter vasthouden en verdelen van water.