Trendalert Omslagpunt decentralisatietrend?

In het verkiezingsprogramma van de VVD voor de Tweede Kamer 2021-2025 staat een opvallende zinsnede. Opvallend omdat het een omslagpunt signaleert: “Een terugtrekkende overheid gold decennialang als het recept voor een goed ondernemingsklimaat, economische groei en stijgende welvaart van mensen. Die doelen zijn voor ons nog steeds leidend, maar het recept moeten we kritisch tegen het licht houden, want de markt alleen is niet altijd in staat gebleken dit zelf goed te regelen.” Na de kredietcrisis van 2008-2011 is miljarden aan overheidssteun uitgegeven. De banken werden gered en om de rekening te betalen is flink bezuinigd op de publieke sector. Berichtgevingen over de gevolgen voor zorg en onderwijs staan regelmatig in de nieuws. Onder het mom van zelfredzaamheid, participatie, sociale innovatie, en/of betere marktwerking zijn afgelopen decennium allerlei taken en verantwoordelijkheden gedecentraliseerd, met als belangrijke drijfveer kostenbesparing en/of privatisering. De gemeenten kregen nieuwe taken en bovendien de verwachting dat ze het met minder geld konden regelen. In 2014 hebben het CPB, de Raad van State, de Algemene Rekenkamer, de Kinderombudsman, de VNG, en de OESO toenmalig Minister van Binnelandse zaken Ronald Plasterk gewaarschuwd voor de koortsachtige decentralisatie die 1,5 miljard euro voor het Rijk had moeten opleveren. Toch werd het beleid in 2015 doorgezet en vijf jaar later zijn de gevolgen voelbaar. Bijvoorbeeld, door de tekorten op de jeugdzorg bij gemeenten worden zwembaden en bibliotheken gesloten. Naast de zichtbare consequenties van bezuiniging heeft de coronacrisis laten zien dat nationaal gecoördineerde samenwerking soms echt wel nodig is, zowel bestuurlijk als operationeel. In deze trendalert verkennen we voor de watersector de mogelijke consequenties van een mogelijke (re)centralisatiebeweging.