Hergebruik industrieel restwater Bavaria. Inzicht in effecten van opschaling van subirrigatie voor de landbouwwatervoorziening

Door veranderingen in het klimaat wordt verwacht dat watertekorten in Nederland zullen toenemen, vooral tijdens de zomer. Hierdoor kan schade ontstaan aan gewassen en kunnen landbouwopbrengsten dalen. Een verdere toename van beregening uit grondwater om deze schade te beperken heeft negatieve gevolgen voor het watersysteem. Watervraag en -aanbod kunnen mogelijk beter op elkaar afgestemd worden door het inzetten van gezuiverd restwater, zodat de druk op het grondwater afneemt.
De Bavariabrouwerij onttrekt jaarlijks zo’n 2.9 miljoen m3 grondwater, maar loost ook jaarlijks zo’n 1.9 miljoen m3 gezuiverd restwater op het oppervlaktewater. Dit restwater wordt op dit moment deels ongebruikt afgevoerd naar gebieden benedenstrooms en deels ingezet voor subirrigatie van omliggende landbouwgronden. Tegelijk pompen agrariërs in de omgeving nog grondwater op voor de beregening van gewassen. Door het gebruik van gezuiverd restwater voor de landbouw via subirrigatie zou de watervoorziening kunnen verbeteren en de druk op het grondwater vanuit de landbouw afnemen. Bovendien laat Bavaria een kleinere watervoetafdruk achter indien restwater wordt teruggebracht in het grondwatersysteem. Om inzet van gezuiverd restwater verantwoord toe te passen, is inzicht nodig in alle aspecten van het watersysteem, waaronder de technische kanten, de waterkwaliteit en –beschikbaarheid van de bron, en de effecten van hergebruik op het watersysteem (Dingemans et al., 2020).
In 2016 is op een landbouwperceel nabij de Bavariabrouwerij een proef opgezet, waarin aangevoerd gezuiverd restwater van Bavaria wordt gebruikt voor subirrigatie van het perceel. Monitoring van de effecten liet zien dat het systeem, wanneer het naar behoren werkt, succesvol de grondwaterstand en gewasopbrengst kan verhogen (Bartholomeus et al., 2018). Op dit moment zijn er binnen het project F2AGRI meerdere nieuwe subirrigatiesystemen aangelegd in de omgeving van Bavaria en plannen voor systemen op meerdere percelen, in totaal ongeveer 93 hectare (zie Figuur 1). Via de subirrigatiesystemen kan het restwater van Bavaria ook hier (indirect via het oppervlaktewater) worden hergebruikt voor de agrarische watervoorziening. Ook kan er door subirrigatie mogelijk een toename bereikt worden van de grondwateraanvulling, waarmee de grondwateronttrekking door Bavaria deels kan worden gemitigeerd.