Technische rapportage veldproeven met watermaatregelen Stegeren. Ontwerp en monitoring van vijf veldproeven met (automatisch gestuurde) regelbare drainage met subirrigatie en slimme stuw in Stegeren (2017-2020)

Belang: Klimaatverandering leidt naar verwachting tot toenemende droogteschade aan landbouw en natuur, en druk op waterbeschikbaarheid voor hoogwaardige toepassingen, zoals de productie van drinkwater. In de afgelopen jaren (2018, 2019 en het voorjaar 2020) was het extreem droog, waar alle sectoren de gevolgen van hebben ondervonden. Naast deze perioden van droogte komen ook steeds meer piekbuien voor, die direct tot wateroverlast leiden. Een veerkrachtiger, robuustere zoetwatervoorziening is nodig om risico’s van droogte en wateroverlast beheersbaar te maken voor verschillende sectoren. Dat kan bereikt worden door water vast te houden en aan te vullen wanneer nodig. Als wateroverlast dreigt, moet er tijdig ruimte worden gemaakt om juist water af te voeren.
Twee specifieke praktijktoepassingen voor het actief beheer van het vasthouden, gebruik en aanvullen van grondwater op perceelniveau zijn regelbare drainage met subirrigatie en de slimme stuw (Slimme Adaptieve WAterbeheer eXtender: SAWAX). Regelbare drainage met subirrigatie (‘omgekeerde drainage’) en de slimme stuw SAWAX beogen een bijdrage te kunnen leveren aan het beperken van de effecten van watertekorten, maar ook aan het voorkómen van wateroverlast. Dit doen ze door water zoveel mogelijk vast te houden, aan te vullen waar het kan en afvoeren als het moet. De regelbare drainage met subirrigatie wordt specifiek op perceelniveau toegepast. Het doel van subirrigatie is om via een stijging van het grondwaterniveau de vochtbeschikbaarheid van het gewas te verbeteren. De SAWAX heeft als doel het peil in kavelsloten automatisch naar boven toe (hoger peil) mee te laten bewegen met het door het waterschap gevoerde peil in de hoofdwatergangen. Zo wordt de drainagebasis in de haarvaten verhoogd ten tijde van hogere peilen en waterafvoer, om (meer) water (langer) vast te houden en te bergen in de haarvaten. Om in de zomerperiode water aan te kunnen voeren naar de haarvaten en een peilverschil te realiseren, kan water van benedenstrooms naar bovenstrooms van de stuw worden gepompt, bij voorkeur op
zonne-energie.